احکام میهمانی بصورت سخنرانی
همه چیز های اطراف ذیل یکی از احکام خمسه تعریف میشن
و اسلام برای هر چیزی یک حکمی داره
یا حکم جزیی اون مثل حکم مسواک زدن ... مستحب موکد
یا حکمی کلی مثل حکم استفاده ار گوشی (صدر اسلام نبوده) اما مثلا ذیل احکام کلی باب نگاه و نظر در فقه اسلام تعیین تکلیف میشه
اما احکام خمسه چیه؟ هر پدیده ای در عالم یکی از این 5 حم را داره
واجب (نماز ، نفقه زن و فرزندان برگردن مرد)
مستحب (نگاه با محبت به چهره مادر و پدر و استفاده از عطر)
مباح (خوابیدن معمولی)
مکروه (غذای داغ خوردن ، قسم بی خود خوردن حین معامله در بازار)
حرام (پناه بر خدا از مصرف مشروبات و مسکرات و قمار که در روایات فرمودند: شخصی نزد امام باقر گفت دیگران قمار میکنند من فقط نگاه می کنم ؛ امام کاظم‌علیه السلام به او فرمود: «تو را چه به مجلسی که خداوند نظر رحمت به اهل آن نمی‌کند؟ آیه قرآن : قُلْ فِیهِما إِثْمٌ کَبِیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما)
اما عید نوروز هم مثل سایر مسائل مجموعه ای احکام را در بر دارد
دو دسته احکام که در ایام عید بد نیست به اونها اشاره کنیم احکام میهمانی و احکام اسراف است.
احکام و آداب میهمانی در اسلام:
- مطلق میهمانی توصیه شده
پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به امام علی (علیه‌السلام) سفارش میکند که «دعوت به مهمانی را بپذیر، هرچند نیاز باشد مسافتی طولانی راه بروی.
- میهمانی فامیلی توصیه اکید و در مواردی واجب است:
عنوان اسلامی : صله رحم و قطع رحم
قرآن :
- صله رحم = تقوا : وَالَّذِینَ یَصِلُونَ مَا أَمَرَ اللَّهُ بِهِ أَنْ یُوصَلَ وَیَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ وَیَخَافُونَ سُوءَ الْحِسَابِ (رعد 21 )
و آنچه را خدا به پیوند آن فرمان داده پیوند، می دهند و از [عظمت و جلال] پروردگارشان همواره در هراسند و از حساب سخت و دشوار بیم دارند.
- قطع رحم = با فساد در زمین : فَهَلْ عَسَیْتُمْ إِنْ تَوَلَّیْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْحَامَکُمْ
پس اگر [از خدا و پیامبر] روی گردان شوید آیا از شما جز این انتظار می رود که در زمین فساد کنید و [بر سر مال و منال دنیا] قطع رحم نمایید؟ (محمد 22)
روایت : پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به امام علی (علیه‌السلام) سفارش میکند که «دعوت به مهمانی را بپذیر، هرچند نیاز باشد مسافتی طولانی راه بروی.
- سوال : رحم از نظر اسلام شامل چه کسانی هستند که صله رحم در مورد آن ها واجب است؟
جواب:
پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر، عمه، عمو، دایی، خاله و فرزندان آن ها و ... .
- سؤال: حداقل وظیفه بر صله رحم چقدر است ؟
جواب:
ارحام مختلف هستند نسبت به پدر و مادر، فرزند، برادر و خواهر توجه بیشتری باید کرد و نسبت به ارحام دور توجه مختصر کافی است.
- توضیح:
- ملاک قطع رحم عرف است نه خود افراد؛
- گاهی فامیل درجه دو (پسر عمو ، عمه و خاله) انتظار ارتباط وسیع داره ؛ مهم نیست.
- پدرو مادر فرق میکنه و ذیل احکام ایذای والدین تعریف میشه.
توجه کنیم به گونه ای نباشد که عرفا گفته شود فلانی کلا از فامیل بریده و هیچ ارتباطی ندارد ولو سالی یکبار در جلسه عزا یا عروسی.
- سؤال: در خصوص صله رحم، اگر فرد یا افرادی از بستگان اهل گناه باشند تکلیف صله رحم با آنان چیست؟
جواب:
باید توجه داشته باشیم منظور از صله رحم فقط رفت و آمد نیست، بلکه با احوالپرسی و ارسال پیام یا تماس تلفنی هم محقق می شود. و در نظر داشته باشیم مهمانی هایی که باعث ایجاد مفسده و ترس گناه و مزاحمت بر افراد می شود مردود شناخته می شود
اگر میهمانی مجلس گناه هست مثلا غیبت یا بی حجابی و ... باید ناخرسندی از گناه گوش زد شود تا تایید گناه برداشت نشود و در عین حال امر به معروف و نهی از منکر با زبان خوش فراموش نشود. اگر نشد ارتباط کم میشود در حد تلفن یا زود رفتن و زود خارج شدن و علت هم بهتر است به افراد فهمانده شود.)
- سؤال: شرکت در میهمانی و تقارن با مراسمات دینی چگونه است (مثلا سال پیش شب یلدا با اربعین مصادف بود و امسال شب قدر و عید نوروز)؟
جواب:
هر گاه جلسات به صورت جلسات تفریحی نباشد بلکه دید و بازدید های فامیلی و صله رحم و گفتارهای دوستانه باشد، مانعی ندارد.
توضیح:
بطور کلی شان شعائر الله حفظ بشود مشکلی ندارد.
توصیه اخلاقی در چنین ایامی نیت اطعام اطعام و ذکر اهل بیت بشود ولو به خواندن یک دعای سلامتی امام زمان و توجه به اهل بیت در حد یک دقیقه ... زندگی به نام اهل بیت بیمه می شود.
احکام اسراف و تبذیر.
در عید ممکن است انسان گاها دچار اسراف شود:
انواع اسراف :
اسراف در نفس = ظلم به نفس
بزرگترین مصداق اسراف در نفس :گناه است.پ
روح الهی خود را رو به لجن گناه آلوده کردن :
قرآن:
۞ قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَىٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚ إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ زمر53
بگو: ای بندگان من که [با ارتکاب گناه] بر خود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید، یقیناً خدا همه گناهان را می آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و مهربان است؛
مابقی موارد را ذیل عنوان اضرار به نفس در فقه بیان شده:
حکم کلی بدن ما دست ما امانت است و حق نداریم آسیب بزنیم
- خانه تکانی که موجب آسیب معتنا به عقلایی بشود = حرام
- بلند کردن یک چیز سنگین به تنهایی و ...
- سوال آیا کسی هست که نداند استفاده چند ماده شوینده خطرناک است ؟
پس اگر میداند و میکند اشکال دارد.
- حتی مصرف افراطی و بیش از اندازه چیز هایی که برای بدن ضرر دارد : قند و چربی
ملاک :
- عقل در صورت احتمال ضرر معتنابه و یا احتمال قوی یک ضرر حکم به لزوم دفع آن می کند.
- شرع این حکم عقل را امضا می کند.
- کاری که عرفا آسیب معتنابه عقلایی حساب می شود باید پرهیز شود.
اسراف در مال و صاحات اقتصادی
معمولا از اسراف این مورد بیان میشود و مصداق فراگیر آن خوردن و آشامیدن است:
قرآن :
۞ یَا بَنِی آدَمَ خُذُوا زِینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَکُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا ۚ إِنَّهُ لَا یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ
اعراف 31
ای فرزندان آدم! [هنگام هر نماز و] در هر مسجدی، آرایش و زینتِ [مادی و معنوی خود را متناسب با آن عمل و مکان] همراه خود برگیرید، و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید؛ زیرا خدا اسراف کنندگان را دوست ندارد.
تعریف اسراف و تبذیر :
اسراف و تبذیر از گناهانی است که بر کبیره بودنش تصریح شده است
اسراف : اسراف هرگونه تجاوز از حدّ اعتدال و گرایش به افراط یا تفریط را در برمی‌گیرد.
تبذیر : از ریشه بذر ، به معناى پاشیدن دانه است. به معناى مصرف کردن مال، به صورت غیر منطقى و ناروا. معادل کلمه تبذیر در فارسى، ریخت و پاش است. تبذیر، نوعى اسراف شمرده مى‌شود؛
ملاک عرف متشرعه است ... عرف اسراف کار نه عرف متشرعه و سبک زندگی اسلامی
چند مصداق از اسراف:
- تضییع و اتلاف هرگونه شىء قابل استفاده. (نمی خواهید بدهید به فقرا ... فرهنگ غربی حراج)
- بدون استفاده گذاردن هرگونه مال. (لباس میخره فقط یکبار پوشیده و دوباره میره یکی دیگه میخره)
- مصرف اشیا خارج از محل استفاده اصلی.(با کت و شلوار کشاورزی حرام است، )
- مصرف بیش از میزان درآمد به نحوى که در شأن او نباشد; مانند خرید گوشی 100 میلیونی براى کسى که توان تأمین معاش خود را ندارد
از همین رو امام صادق(ع) کسى را که براى مصرف بیش از درآمد خود، دست نیاز به سوى دیگران دراز کند مُسرِف خوانده است.
- مصرف بیش از حدّ و افزون بر نیاز; مانند خرید چند خانه یا‌پرخورى
توضیحات اضافی:
بند اول (قسم اول):
اسراف شامل هرگونه اتلاف مال، حتی در کمترین مقدار، مانند دور ریختن اضافه برنج، آب باقیمانده در مناطق کم آب، یا پاره کردن لباس قابل استفاده است.
روایات متعددی هشدار میدهند که دور ریختن باقیمانده غذا، به ویژه نان، عملی ناپسند و موجب عذاب الهی است.
نمونه آن، خشم امام صادق(ع) از دور ریختن میوه نیمه‌خورده و تأکید بر کمک به نیازمندان است. حدیث آزادسازی غلام توسط امام حسین(ع) به دلیل احترام به نان، اهمیت حفظ نعمت‌ها و پرهیز از بی‌حرمتی به منابع را نشان می‌دهد.
بند دوم (قسم دوم):
صرف مال در امور مضر برای بدن، مانند پرخوری یا استفاده از مواد زیانبار، مصداق اسراف است. اما هزینه کردن برای سلامتی بدن، حتی اگر ظاهراً پرهزینه باشد، اسراف محسوب نمی‌شود.
آیا نخوریم؟ میانه‌روی، تنوع در مصرف نیازهای ضروری است، در حالی که اقتار (خساست) محروم کردن خود از امکانات موجود، حتی در صورت توانایی مالی است.
بند سوم (قسم سوم):
هزینه کردن مال در راه‌های حرام، مانند خرید مشروبات، قمار، یا رشوه، علاوه بر گناه بودن عمل، مصداق بارز اسراف است. این نوع اسراف دوگانه است: هم نافرمانی از خدا و هم تبذیر ثروت. امام صادق(ع) در تفسیر آیه «لاتبذر تبذیرا»، اسراف را خرج مال در نافرمانی خدا و میانه‌روی را هزینه در راه اطاعت الهی می‌دانند. بنابراین، هرگونه استفاده از مال برای ظلم یا آسیب به دیگران، نه تنها گناه است، بلکه اتلاف منابع محسوب میشود.
اما در عید مصادیق دیگه ای هم پیدا می کنه :
شست و شو :
پرسش: زیاده روی در مصرف آب و برق در صورتی که موجب کمبود در سطح عمومی شود، چه حکمی دارد؟
پاسخ: زیاده روی به نحو غیر متعارف حرام است.[11]
اسراف در مال دیگران
